PROGRAM WYSTAWIENNICZO-NAUKOWY

POLSKIE POZNAWANIE ŚWIATA

AUTORZY

Dr Lucjan Buchalik, mgr Katarzyna Podyma

O PROGRAMIE

„Polskie poznawanie świata” nie jest typem wystawy prezentowanej przez pewien okres, a następnie kończącej jako dokumentacja zarchiwizowana. Nowatorska idea oparta została o koncepcję zachowania ciągłości wystawienniczej powiązanej tematem. Program wystawienniczo-naukowy, którego jest egzemplifikacją, stanowi o jej wyjątkowych walorach: możliwości nieograniczonej wręcz prezentacji w czasie i przestrzeni, a przede wszystkim możliwości swobodnych zmian ekspozycyjnych.

W jaki sposób Polacy poznawali świat? Jakich odkryć dokonali? Jakie były szlaki ich wędrówek? Oto pytania, na które daje odpowiedź. Jej celem jest zaprezentowanie zarówno historycznego wkładu Polaków w rozwój nauk, jak i współczesnych badań prowadzonych w różnych miejscach świata.

Wystawa szkicuje olbrzymi zakres tematu. Jest raczej impresją dającą do myślenia i poszukiwań, niż zamkniętą odpowiedzią na pytanie badawcze. Materialny przekaz historyczny w postaci eksponatów został połączony z elementem wirtualnego, rozbudowanego komentarza. W ten sposób powiązano obiekt-przedmiot z tłem kulturowym i historycznym.

Autorami tekstów są naukowcy i badacze z różnych ośrodków muzealnych i uniwersyteckich, specjaliści w zakresie omawianego tematu. Zakres opracowania jest rozbudowywany i aktualizowany wraz z rozwojem sieci współpracujących fachowców.

Układ wystawy został oparty na podziale geograficznym, kulturowym i postaciowym. Poszczególne fragmenty poznawczej łamigłówki, w czasie i przestrzeni,  spaja scenografia. Aranżacja przestrzeni zawiera bowiem elementy inscenizacji podróżniczej związanej ze środkami lokomocji. Poznawanie osadzone zostało w kontekście problemu przemieszczania się człowieka – morzem, lądem, pieszo oraz pociągiem.

Na wystawie eksponowanych jest prawie 351 muzealiów pochodzących ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Żorach, Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Muzeum Etnograficznego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie oraz Muzeum Narodowego w Szczecinie. Eksponaty zostały dobrane pod kątem prezentacji nie tylko bezpośrednich powiązań kulturowych, lecz także pokazania bogactwa rozwiązań artystycznych i technologicznych. W ten sposób wśród eksponowanych muzealiów znalazły się obiekty wyjątkowe pod względem historycznym, zachwycające artyzmem wykonania, intrygujące materiałem i przeznaczeniem oraz te, które stanowią współczesny komentarz do historycznych badań.

Ekspozycja nie stanowi całości zamkniętej w czasie i przestrzeni. Zasób informacji, okresowo rozbudowywany i uzupełniany o sylwetki nowych badaczy oraz informacje o nowych projektach, a także współczesnych badaniach, stanie się „encyklopedią” polskiego poznawania świata.

Wszystkie środki multimedialne zastosowane na wystawie zostały podporządkowane muzealiom i treściom prezentowanym w ramach tematu. Zrezygnowano z drogich technologicznych nowinek, przedkładając walory naukowe i estetyczne.

Idea przedstawienia postaci, których wkład w rozwój wiedzy o świecie i jego kulturach jest niezaprzeczalny, stała się podstawą koncepcji „wyjścia” wystawy poza mury Muzeum oraz internetowe ramy. Pierwszoplanowe działanie polega na zagospodarowaniu otoczenia Muzeum poprzez wkomponowanie w krajobraz miasta rzeźb-pomników „bohaterów” programu „Polskie poznawanie świata”.

Celem projektu jest, aby rzeźby-pomniki „bohaterów” programu były wykonywane ręką artysty kraju, w którym wybrana postać pracowała bądź prowadziła badania. W roku 2016 odsłonięty został posąg pierwszej postaci – Wacława Sieroszewskiego, badacza Syberii i Dalekiego Wschodu.

Z uwagi na marginalną pozycję Muzeum Miejskiego w Żorach na mapie polskiego muzealnictwa, zdecydowano o pełnym przełożeniu wystawy na język Internetu.

Poznawanie świata, to nie tylko poznawanie białych plam na mapie, to również nieustający proces uczenia się jego bogactwa i różnorodności, odkrywania innych kultur, zrozumienia i wzajemnego szacunku. Takim celom, w zamyśle autorów ma służyć program wystawienniczo-naukowy „Polskie poznawanie świata”.