19.08.2009–10.10.2009

Badania w ramach programu: Dogonowie w Mali – społeczność tradycyjna w warunkach globalizacji (autor: dr Jacek Łapott).

Organizatorzy: Uniwersytet Szczeciński, Muzeum Miejskie w Żorach.

CEL

Kontynuacja badań w kraju Dogonów. Wznowienie badań nad tradycyjną architekturą ludu Somba, które prowadzono w latach 1990, 1999–2001; tradycyjna architektura sudańska w kontekście budowy centrum kultur pozaeuropejskich „Yatenga”.

Rozpoczęcie projektu: „Społeczności tradycyjne Afryki wobec współczesnych przemian. „Turystyczny raj” czy „smutek tropików”? Na przykładzie Dogonów z Mali i Somba z Beninu (Afryka Zachodnia)”.

TEREN BADAŃ

Tereny zamieszkane przez ludy: Dogon w Mali, Kurumba w Burkinie Faso i Somba w Beninie.

TEMATY BADAWCZE

• Obraz współczesnej kultury Dogonów. Rejestracja stanu obecnego w każdej z trzech krain geograficznych zamieszkanych przez Dogonów (Falezy i Płaskowyż Bandiagary, Równiny Gondo i Seno) z zachowaniem podziału na pory roku rządzące życiem Dogonów (suchą i deszczową).

• Wyodrębnienie różnic i zmian w kulturze Dogonów w konfrontacji z obrazem kultury dogońskiej utrwalonym przez francuskich etnologów w połowie XX w. oraz w konfrontacji z własnymi obserwacjami poczynionymi w trakcie badań nad tradycyjnymi aspektami kultury tego ludu prowadzonymi od trzydziestu lat.

• Wyodrębnienie i opisanie czynników petryfikujących elementy kultury tradycyjnej oraz czynników działających destrukcyjnie na miejscową kulturę. Pełen wykaz zjawisk oddziaływujących na kulturę Dogonów w warunkach globalizacji.

• Proces przemian w kulturze Kurumbów w Burkinie Faso i ludu Somba w północnym Beninie.

• Dokumentacja tradycyjnej architektury sudańskiej.

UCZESTNICY

Dr Jacek Łapott (etnolog, Uniwersytet Szczeciński), dr Lucjan Buchalik (etnolog, Muzeum Miejskie w Żorach), mgr Ewa Prądzyńska (etnolog, Muzeum Narodowe w Szczecinie), mgr Katarzyna Podyma (historyk sztuki, historyk, Muzeum Miejskie w Żorach), mgr Anna Bytyń (etnolog, Uniwersytet Szczeciński).

EFEKTY BADAŃ

66 wywiadów zarejestrowanych na dyktafonie; 210 zdjęć analogowych, 1130 zdjęć cyfrowych; film;

pozyskanie 139 obiektów do Działu Kultur Pozaeuropejskich Muzeum Miejskiego w Żorach.

Zebrane materiały posłużyły do napisania artykułów zamieszczonych w literaturze fachowej i popularnonaukowej oraz referatów:

Lucjan Buchalik, Katarzyna Podyma, 2010, Krótka relacja z wyprawy etnologicznej „Somba 2009”, [w:] Lucjan Buchalik (red.), Kalendarz Żorski 2010, Żory: Muzeum Miejskie w Żorach, s. 209–210.

Lucjan Buchalik, 2011, The social role of the rain-making rituals in the modernizing society of West Africa, [w:] 12th Conference of Africanists Africa in the changing world development paradigm,

Moskwa: Russian Academy of Sciences, Institute for African Studies, Research Council for the Problems of African Countries, s. 162–163, (referat pod takim tytułem został wygłoszony w trakcie 12^th Conference of Africanists „Africa in the changing world development paradigm”, Moskwa 24–26.05.2011).

Katarzyna Podyma, 2011, When the non-art becomes the art. Changes in treating of the objects which are the integral part of social and religious life West African peoples, [w:] 12th Conference of Africanists. Africa in the changing world development paradigm, Moskwa: Russian Academy of Sciences, Institute for African Studies, Research Council for the Problems of African Countries, s. 162, (referat pod takim tytułem został wygłoszony w trakcie: Moskwa 24–26.05.2011).

Katarzyna Podyma, 2012, Maska afrykańska w świecie sztuki europejskiej. Od transcendencji do wymiaru ekonomicznego, [w:] Lucjan Buchalik, Katarzyna Podyma (red.), Maska afrykańska – między sacrum a profanum, African Mask – Between the Sacred and the Profane, Żory – Katowice: Muzeum Miejskie w Żorach – Muzeum Historii Katowic, s. 39–45.

Lucjan Buchalik, 2014, Tradycyjna sztuka Kurumbów, [w:] Sławomir Szafrański, Małgorzata Kadziela, Marta Tabota, Maciej Ząbek (red.), Sztuka Afryki w kolekcjach i badaniach polskich, Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie, s. 465–482.

Katarzyna Podyma, 2014, Narodziny czy renesans? Paradoks sztuki Kurumbów na tle społeczno-ekonomicznych zmian życia codziennego, [w:] Sławomir Szafrański, Małgorzata Kadziela, Marta Tabota, Maciej Ząbek (red.), Sztuka Afryki w kolekcjach i badaniach polskich, Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie, s. 483–494.

Katarzyna Podyma, Lucjan Buchalik, Magdalena Bogdan, 2015, Obiekt w kolekcji muzealnej, An item in a Museum’s collection, [w:] Lucjan Buchalik, Katarzyna Podyma (red.), Polskie poznawanie świata. Kolekcja pozaeuropejska Muzuem Miejskiego w Żorach, The polish way of learning the world non-european collection of the Municipal Museum in Żory, Żory: Muzeum Miejskie w Żorach, s. 196–286.

Katarzyna Podyma, 2017, Bóg wody. Ciąg dalszy dyskusji o wystawach pozaeuropejskich, czyli afrykański epizod w Muzeum Miasta Jaworzna, [w:] „Zeszyty Historyczne Miasta Jaworzna”, nr 14, Jaworzno: Muzeum Miasta Jaworzna, s. 37–43.

Katarzyna Podyma, 2019, Małe jest piękne. Rozważania o nabywaniu przedmiotów i kultur, [w:] Ewa Prądzyńska, Anna Szczepańska-Dudziak, Lucjan Buchalik (red.), Afryka – pasja życia, Żory: Muzeum Miejskie w Żorach, s. 79–90.

Lucjan Buchalik, Zmierzch tradycyjnej sztuki Kurumbów. Czy historyk sztuki może być etnologiem, przykład Anne-Marie Schweeger-Hefel; referat wygłoszony w trakcie konferencji „Sztuka Afryki w kolekcjach i badaniach polskich”, Szczecin, 15–17.11.2011, organizator: Muzeum Narodowe w Szczecinie.

Efektem badań Jacka Łapotta wśród Dogonów była praca: 2012, Dogonowie z Mali. Społeczność tradycyjna w procesie zmian, Szczecin-Żory: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Muzeum Miejskie w Żorach.